BY MOWA PŁYNĘŁA GŁADKO…

 Jąkanie to zaburzenie mowy, które dotyka około 4 proc.  Polaków. Dla większości jąkających się osób przypadłość ta stanowi życiowy problem. Defekt ten prześladuje w każdej sytuacji komunikacyjnej, nie pozwalając wyrazić swoich myśli i normalnie funkcjonować w grupie społecznej.

 Każdemu z nas zdarza się mówić niepłynnie, z przerwami, zwłaszcza gdy jesteśmy zdenerwowani czy zmęczeni. Tego rodzaju trudności w mówieniu nie są jednak jąkaniem się, które objawia się nie tylko powtarzaniem, przeciąganiem, blokowaniem dźwięków, lecz także obawą przed zabieraniem głosu, niską samooceną oraz zwiększonym napięciem mięśni narządu mowy. Ujawnia się zwykle w dzieciństwie między drugim a piątym rokiem życia, a następnie rozwija się w okresie dojrzewania i wieku dorosłym. Tego zaburzenia mowy można się także nabawić w każdym wieku z powodu  zmian neurologicznych lub urazów psychicznych.

Osoby jąkające się nazywają swoją przypadłość bolesną chorobą, od której ucieczką jest stopniowe odsuwanie się od ludzi i unikanie sytuacji komunikacyjnych, bo wtedy, jak mówią „mniej boli”. Jąkający się nazywają swoją przypadłość „murem nie do przebicia”, „kaktusem”, „drutem kolczastym w gardle”.
Przyczyny jąkania

 Jąkanie jest zaburzeniem złożonym i ciągle jeszcze nie do końca poznanym. Od wieków jest niewątpliwie wielką zagadką ludzkości. Do dzisiaj uważa się za „piętę achillesową” logopedii. Jąkanie nie ma jednej uniwersalnej przyczyny. Może się ono pojawić pod wpływem stresu emocjonalnego, obciążenia okołoporodowego lub opóźnionego rozwoju mowy. Może być również uwarunkowana genetycznie. 

Wyróżnia się kilka rodzajów jąkania. Najczęściej dzieli się je na:

- kloniczne, gdzie dominują skurcze kloniczne, powodujące powtarzanie dźwięku np. pa...pa...palto. Uważa się, że jest to łagodniejsza i często nieuświadomiona forma jąkania;
- toniczne, gdzie dominują skurcze toniczne powodując tzw. bloki w czasie mówienia; polega ono na zacinaniu się, wypychaniu głoski, przy jednoczesnym napięciu mięśniowym, przeciąganiu spółgłoski lub samogłoski, np. a---am, An-tek. Jest to bardziej zaawansowana forma jąkania i odczuwana jako bardzo przykra;

- kloniczno - toniczne, gdzie występują skurcze mieszane.
Jąkanie nie jest zjawiskiem stałym. Jego nasilenie zależy od pory dnia, kondycji psychofizycznej, zaangażowania emocjonalnego. Jąkającemu się łatwiej mówić o rzeczach znanych, minionych, trochę trudniej o planach i rzeczach przyszłych. Jąkanie słabnie i zanika w mowie bardzo wolnej, szepcie, recytacji, śpiewie oraz podczas mówienia w hałasie.

 Z wizytą u specjalisty 

Nie warto zwlekać z wizytą u logopedy. Lepiej upewnić się jak najwcześniej, czy „zacinanie się” się to wyłącznie etap przejściowy w kształtowaniu się mowy dziecka. Jeśli tak, to terapeuta podpowie, jak postępować, by nie dopuścić do rozwoju jąkania. Zaproponuje ćwiczenia oddechowe, relaksacyjne oraz usprawniające wymowę. W przypadku rozwojowej niepłynności mówienia najważniejsza jest profilaktyka odwracająca uwagę dziecka od procesu mówienia. Istotna jest tu współpraca specjalistów – logopedy i psychologa z rodziną małego pacjenta.

Inne metody stosuje się w leczeniu jąkania wczesnodziecięcego  oraz rozwiniętego u młodzieży i dorosłych. Są to metody kształtujące płynność mówienia wraz z elementami psychoterapii, socjoterapii, fizjoterapii. W niektórych przypadkach wskazane jest wspomaganie terapii lekami antydepresyjnymi. Dla osób dorosłych dodatkową formą wsparcia może być uczestnictwo w spotkaniach Klubu dla Osób Jąkających się, w skrócie zwanych klubami „J”. Rezultaty takich kontaktów są często obiecujące. Zgodnie z mottem Polskiego Związku Jąkających się, jąkania nie należy traktować jako najgorszego wroga, z którym trzeba walczyć, lecz jak najlepszego przyjaciela, z którym mamy żyć.

                                          ANNA MAZUREK-KLEIN  

   
METODY TERAPII OSÓB JĄKAJĄCYCH SIĘ

 - terapia logopedyczna: ćwiczenia startu mowy, rytmizacji wypowiedzi, ćwiczenia wspomagania mowy gestem, korzystanie z urządzeń wspomagających (echokorektory, metronomy, cyfrowy korektor mowy), spowalnianie mowy;

- psychoterapia: relaksacja z elementami muzykoterapii; fizjoterapia oddechowa i ruchowa: techniki kształtujące oddychanie, elementy techniki tzw. Delikatnego startu mowy;

- farmakoterapia;

- rehabilitacja foniatryczna;