Zestaw ćwiczeń  narządów artykulacyjnych

 Warunkiem prawidłowego wymawiania wszystkich głosek jest sprawne działanie narządów artykulacyjnych. Realizacja poszczególnych głosek wymaga różnego układu artykulacyjnego i różnej pracy mięśni. Dlatego też narządy artykulacyjne trzeba ćwiczyć, by wypracować zręczne i celowe ruchy języka, warg, podniebienia i żuchwy.

Celem ćwiczeń jest:

·        usprawnianie języka, warg, podniebienia miękkiego, żuchwy;

·        opanowanie przez dzieci umiejętności świadomego kierowania ruchem narządów artykulacyjnych;

·        poznanie prawidłowego układu artykulatorów w czasie wybrzmiewania poszczególnych głosek.

Ćwiczenia szczęki dolnej

·        Opuszczanie i unoszenie dolnej szczęki. Wymawianie szerokiego [a] i „przechodzenie” do wymawiania [a] połączonego z głoską [s].

·        Zabawa „Grzebień”. Dzieci zakładają dolne zęby na górną wargę i poruszają nimi. Potem cofają żuchwę. Następnie zakładają górne zęby na dolną wargę i brodę i poruszają nimi.

·        Dzieci naśladują ziewanie, wykonują przy tym ruchy rąk, przeciągając się, wyginając.

·        Głęboki wdech nosem i wydech ustami z jednoczesnym wymawianiem głoski [a]. Tak samo wymawiamy [o], [u].

·        Wykonywanie ruchów żucia.

Ćwiczenia warg

·        Rysowanie wargami. Uczniowie rysują koło wargami – wargi wysuwają się do przodu, tworzą dzióbek, wykonują ruchy koliste w obie strony. Następnie rysują kreskę poziomą wargami – wargi są ściągnięte w dzióbek, przesuwają się w prawo i w lewo. Po chwili rysują kreskę pionową – tworzą dzióbek, przesuwają się w górę i w dół. Potem rysują smutną minę – warga dolna zakrywa górną. Po niej robią śmieszną minkę – usta zamknięte – uśmiech. Na pożegnanie wysyłają całusy.

·        Powtarzanie samogłosek, wargi są mocno ściągnięte [a]-[o], [e]-[o], [u]-[i],[a]-[u], oraz całego ciągu: [a], [e], [o], [u], [i], [y].

·        Zły pies – naśladujemy złego psa – unosimy górną wargę, pokazujemy zęby. Dzieci mogą również naśladować warczenie psa

·        Potrzebny nam lejek, ale go nie mamy - robimy go z warg.

·        Uczniowie zamieniają się w „chudzielca” wciągają policzki. Potem są „grubasami” nadymają policzki.

·        Nabieranie powietrza najpierw pod wargę górną, potem pod dolną.

·        Chcemy pocałować mamę, ale ona jest daleko - musimy wysunąć wargi do przodu, cmokamy.

·        Układanie dolnej wargi na górną i górnej na dolną.

·        Wargi układają w kształcie szerokiego lejka.

·        Głodne rybki - powoli otwieramy i zamykamy wargi tworząc koło, jakby mówiły „po”.

·        Wysuwanie wargi do przodu i robienie ryjka świnki. Na górnej wardze położenie ołówka i jak najdłużej utrzymanie go w tej pozycji.

·        Deszcz - schwytanie wargami kropli deszczu - uniesiona do góry głowa, wargi „chwytają” krople, dziecko je „wypija”.

·        Malowanie dzieciom warg pomadką. Następnie uczniowie robią na kartce papieru „całuski”.

·        Wysuwanie warg do przodu. Ściągnięcie ich i dmuchanie lekko przez nie.

·        Ssanie górnej i dolnej wargi.

·        Półuśmiech – odciąganie na przemian kącików ust.

Ćwiczenia języka

·        Dzieci wykonują szybkie i energiczne ruchy języka. Wysuwają język na zewnątrz jamy ustnej, następnie chowają.

·        Jak żmija porusz językiem - długi, cienki, ruchliwy język, wysuwający się we wszystkie strony.

·        Wysuwanie języka do przodu, unoszenie go nad górną wargę, potem opuszczanie do brody.

·        Pyszny cukierek – dzieci wypychają raz jeden policzek ostrym czubkiem języka, udając, że trzymają w buzi landrynkę, można sprawdzić twardość „ cukierka” dotykając policzek palcem.

·        Zmęczony piesek – dzieci naśladują pieska, który głośno oddycha i język ma mocno wysunięty na brodę.

·        Unoszenie języka za górne zęby.

·        Oblizywanie górnych zębów.

·        Unoszenie języka do nosa i wywijanie go na brodę.

·        Klaskanie językiem: czubkiem i środkiem języka.

·        Zwijanie języka w rulonik.

·        „Mycie” zębów językiem.

·        Lizanie czubkiem języka kawałeczka czekolady umieszczonego na podniebieniu.

·        Przeciskanie języka między zębami.

·        Wciąganie przez rurkę do napojów skrawków papieru, ryżu itp. A następnie przenoszenie ich do pudełeczka.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego

·        Dzieci biorą w usta rurkę, wciągają przez nią powietrze. Muszą tak wciągnąć powietrze, aby do rurki przyssały się kolorowe kółeczka. Następnie przenoszą je na obrazek biedronki i układają na niej kropki z tych kółeczek.

·        Energiczna wymowa połączeń głosek z uwzględnieniem tylnojęzykowych zwartych [k] – [g]: kuk, ugu, oko, uk – ku, ug – gu.

·        Głębokie oddychanie przez jamę ustną przy zaciśniętych nozdrzach i przez jamę nosową, przy zamkniętej jamie ustnej.

·        Nabranie powietrza nosem i zatrzymanie go w jamie ustnej. Policzki są „nadęte”. Nos zatykamy i nadymamy policzki, a następnie połykamy powietrze.

·        Ssanie „smoczka”.

·        Chrapanie, naśladowanie kaszlu.

·        Żywe lusterko – robienie różnych min. Dzieci stoją naprzeciwko siebie. Jedno z nich wykonuje wymyśloną przez siebie minę, drugie je naśladuje. Następnie dzieci zamieniają się rolami.

·        Oddychanie wyłącznie przez usta lub wyłącznie przez nos.

·        Płukanie gardła ciepłą wodą.